วารสารเชิงวิชาการและการรักษาสัตวป่วยเพื่อผู้ประกอบการบำบัดโรคสัตว์
วารสารเชิงวิชาการและการรักษาสัตวป่วยเพื่อผู้ประกอบการบำบัดโรคสัตว์

หมายเลขหัวข้อ 24.3 โภชนาการ

การคำนวณปริมาณพลังงานในอาหารสัตว์

เผยแพร่แล้ว 05/09/2022

เขียนโดย Richard Butterwick

สามารถอ่านได้ใน Français , Deutsch , Italiano , Română , Español และ English

สาเหตุที่ปริมาณพลังงานในอาหารสัตว์มีความสำคัญเป็นเพราะหากเราทราบปริมาณพลังงานของอาหารและปริมาณอาหารที่สัตว์ได้รับแล้ว เราสามารถคาดคะเนได้ว่าสัตว์ได้รับปริมาณพลังงานเท่าใด (แปลโดย น.สพ. พีระ มานิตยกุล)

การคำนวณพลังงานในอาหารสัตว์

บทนำ

สาเหตุที่ปริมาณพลังงานในอาหารสัตว์มีความสำคัญเป็นเพราะหากเราทราบปริมาณพลังงานของอาหารและปริมาณอาหารที่สัตว์ได้รับแล้ว เราสามารถคาดคะเนได้ว่าสัตว์ได้รับปริมาณพลังงานเท่าใด สัตวแพทย์สามารถนำข้อมูลนี้มาใช้เพื่อแนะนำวิธีการให้อาหารสัตว์แก่เจ้าของได้แม่นยำมากยิ่งขึ้น ปริมาณอาหารที่แม่นยำมีประโยชน์มากในกระบวนการการเปลี่ยนอาหารหรือการให้อาหารผสมกัน เจ้าของสัตว์อาจไม่พอใจที่คำแนะนำการให้อาหารแตกต่างกันไปตามผู้ผลิตโดยผู้ผลิตแต่ละรายมีวิธีในการคำนวณพลังงานในอาหารที่ต่างกัน

หากทราบถึงปริมาณพลังงานในอาหารแล้วยังสามารถเปรียบเทียบความแตกต่างของอาหารแต่ละชนิดได้มากขึ้น เมื่อทำการแปลงค่าพลังงานให้เท่ากันจะสามารถเปรียบเทียบปริมาณสารอาหารหรือตัวแปรอื่นเช่นต้นทุนระหว่างอาหารต่างชนิดได้ ยกตัวอย่างเช่นการเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างอาหารเม็ดและอาหารเปียก ผู้ผลิตบางรายให้ข้อมูลเกี่ยวกับปริมาณพลังงานของอาหารไว้บนบรรจุภัณฑ์ของอาหารแต่การที่ข้อบังคับทางกฏหมายที่แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศจึงไม่มีการกำหนดวิธีมาตรฐานในการคำนวณปริมาณพลังงานจากอาหาร แนวทางที่อยู่ในหัวข้อที่ 1 เป็นข้อมูลเกี่ยวกับพลังงานในอาหารแต่ละชนิดเพื่อคำนวณปริมาณพลังงานซึ่งเป็นวิธีที่นิยมใช้กันทั่วไปทั้งในสุนัขและแมว

 
หัวข้อที่ 1 ปัจจัยที่ส่งผลต่อปริมาณพลังงานในอาหาร
รูปแบบพลังงานในอาหาร
พลังงานในอาหารมีหน่วยเป็นกิโลแคลอรี่(kcal)หรือกิโลจูล(kJ) โดย 1 kcal เท่ากับ 4.182 kJ พลังงานในอาหารแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่มดังนี้
  • พลังงานที่สันดาปได้ (gross energy; GE) เป็นปริมาณพลังงานความร้อนของอาหารที่ปลดปล่อยออกมาเมื่อผ่านกระบวนการออกซิเดชันโดยสมบูรณ์ ถึงแม้ว่าอาหารจะมีปริมาณพลังงานที่สันดาปได้สูงแต่อาจเป็นพลังงานที่ไม่สามารถย่อยได้และสัตว์ไม่สามารถนำไปใช้ได้
  • พลังงานที่ย่อยได้ (digestible energy; DE) เป็นปริมาณพลังงานที่ร่างกายย่อยและดูดซึม มีค่าเท่ากับ GE หักออกด้วยส่วนที่สูญเสียไปกับอุจจาระ DE บางส่วนที่ได้จะสูญเสียไปทางปัสสาวะผ่านการเผาผลาญโดยเซลล์ต่างๆ
  • พลังงานที่ใช้ประโยชน์ได้ (Metabolizable Energy; ME) ปริมาณพลังงานจากอาหารส่วนนี้จะถูกนำไปใช้โดยร่างกาย คำนวณโดยลบปริมาณพลังงานที่สูญเสียไปกับปัสสาวะออกจาก DE ค่า ME เป็นค่าพลังงานที่มีประโยชน์มากที่สุดในการคำนวณพลังงานอาหารโดยเป็นตัวแทนของพลังงานที่สัตว์สามารถนำไปใช้ได้จริง

 

อาหารจะมีพลังงานแตกต่างกันขึ้นอยู่กับความชื้น โปรตีน ไขมัน และคาร์โบไฮเดรตที่มีการย่อยได้ต่างกัน โดยปกติแล้วอาหารเม็ดจะมีความหนาแน่นของพลังงานต่อน้ำหนักสูงกว่าอาหารเปียก ปริมาณพลังงานอาหารในอาหารเปียกจะอยู่ที่ 70-130 kcal ต่ออาหาร 100 กรัม อาหารเม็ดจะมีปริมาณพลังงานตั้งแต่ 280-480 kcal ต่ออาหาร 100 กรัม

การวัดปริมาณพลังงานที่ใช้ประโยชน์ได้(ME)ในอาหารสัตว์

 วิธีมาตรฐานในการหาปริมาณ ME คือการทดสอบโดยการให้อาหารแก่สัตว์แต่เป็นขั้นตอนที่ใช้เวลานานและมีค่าใช้จ่ายสูงส่งผลให้ผู้ผลิตอาหารสัตว์โดยมากขาดขีดความสามารถและทรัพยากรในการทดลองดังกล่าว อีกวิธีหนึ่งที่สามารถทดแทนการให้อาหารจริงได้คือการใช้สมการทำนาย(predictive equation)ซึ่งสามารถประมาณค่า ME ในอาหารได้ สมการทำนายที่ใช้นั้นมีหลายตัวแต่มีหลักการเหมือนกันคือใช้ปริมาณโปรตีน ไขมันและคาร์โบไฮเดรตในอาหารจากนั้นเติมค่าสัมประสิทธิ์หรือตัวแปรอื่นๆเพื่อชดเชยการย่อยได้ของอาหาร 



การแปลข้อมูลโภชนาการบนฉลากอาหาร

 ข้อมูลดังต่อไปนี้หรือบางส่วนอาจพบได้บนฉลากอาหาร ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าค่าโภชนาการนั้นอยู่ในหน่วยเป็นร้อยละ หรือน้ำหนักเป็นกรัมต่ออาหาร 100 กรัม อีกประการหนึ่งคือตัวเลขที่อยู่บนฉลากนั้นเป็นค่าเฉลี่ยหรือค่าจริงของสารอาหารที่ต้องการทราบ บางครั้งค่าที่อยู่บนฉลากอาจเป็นค่าสูงสุดหรือต่ำสุดที่รับประกันซึ่งไม่ควรใช้ หากค่าที่ระบุบนฉลากไม่ชัดเจนควรสอบถามจากผู้ผลิตโดยตรง

การใช้สมการทำนายจำเป็นต้องทราบค่าของสารอาหารต่อไปนี้โดยต้องอยู่ในหน่วยร้อยละหรือกรัมต่ออาหาร 100 กรัม ค่าของคาร์โบไฮเดรตต้องอยู่ในรูปคาร์โปไฮเดรตที่ย่อยง่าย(nitrogen free extract; NFE) ซึ่งไม่อาจวัดได้โดยตรงแต่คำนวณได้จากความแตกต่าง ตามหัวข้อที่ 2

  • ความชื้น
  • โปรตีน
  • ไขมัน
  • คาร์โบไฮเดรต* (NFE)
  • เถ้า **
  • ใยอาหารหยาบ

*สามารถคำนวณจากค่าอื่นได้หากไม่ระบุ

**อาจเรียกอีกชื่อว่าสารอนินทรีย์ (inorganic matter)

 

หัวข้อที่ 2 การคำนวณปริมาณพลังงานในอาหาร 1

ขั้นตอนที่ 1 หาค่า NFE

คาร์โบไฮเดรต (กรัม/100 กรัม)) = 100 – (Moisture + Protein + Fat + Ash + CF)

ขั้นตอนที่ 2 หาค่า GE

GE (kcal/ 100 กรัม) = (5.7× โปรตีน) + (9.4×ไขมัน) + (4.1×[NFE+ใยอาหารหยาบ])

ขั้นตอนที่ 3 คำนวณร้อยละการย่อยได้

(สุนัขและแมวใช้สมการต่างกัน)

 

แมว ; ร้อยละการย่อยได้ = 87.9 - [(0.88 × ใยอาหารหยาบ × 100)/(100 – ค่าความชื้นเป็นร้อยละ)]

สุนัข ; ร้อยละการย่อยได้ = 91.2 - [(1.43 × ใยอาหารหยาบ × 100)/(100 – ค่าความชื้นเป็นร้อยละ)]

ขั้นตอนที่ 4 หาค่า DE

DE = GE(จากขั้นตอนที่ 2) x ร้อยละการย่อยได้(จากขั้นตอนที่ 3) / 100

ขั้นตอนที่ 5 คำนวณค่า ME

(สุนัขและแมวใช้สมการต่างกัน)

 

แมว ; ME(kcal/ 100 กรัม) = DE(จากขั้นตอนที่ 4) (0.77 × โปรตีน)

สุนัข ; ME(kcal/ 100 กรัม) = DE(จากขั้นตอนที่ 4) (1.04 × โปรตีน)

Key: GE = gross energy - DE = digestible energy - ME = metabolizable energy - CF = crude fiber
- NFE = nitrogen free extract

 

โรยัล คานิน มีความภูมิใจที่จะนำเสนอแอพพลิเคชั่นที่ช่วยในการคำนวณพลังงานที่ใช้ประโยชน์ได้โดยสังเขปสำหรับอาหารสุนัขและแมว สามารถดาวน์โหลดได้จากลิ้งค์ด้านล่างนี้

พิเศษสำหรับสัตวแพทย์ไทย

เข้าทำเเบบทดสอบเพื่อสะสม VET-CE ภายในวันที่ 1 มิ.ย.-31 ก.ค. 2022

ทำแบบทดสอบ VET-CE

แหล่งอ้างอิง

  1. Nutrient requirements of dogs and cats (2006); National Research Council, National Academies Press, Washington DC.
Richard Butterwick

Richard Butterwick

Richard Butterwick, ที่ปรึกษาด้านโภชนาการของศูนย์วิจัย, WALTHAM Centre for Pet Nutrition, Waltham, สหราชอาณาจักร อ่านเพิ่มเติม

บทความอื่นๆ ในประเด็นนี้

หมายเลขหัวข้อ 24.3 เผยแพร่แล้ว 20/12/2021

ความเจ็บป่วยที่เกิดร่วมกับภาวะน้ำหนักเกินและโรคอ้วนในสุนัขและแมว

โรคอ้วนเป็นภาวะทุพโภชนาการที่สำคัญในสุนัขและแมวที่เป็นสัตว์เลี้ยง มีรายงานว่า...

โดย Emi Kate Saito

หมายเลขหัวข้อ 24.3 เผยแพร่แล้ว 20/11/2021

ประโยชน์ของเส้นใยอาหารต่อแมว

เส้นใยอาหาร (dietary fiber) ได้รับความสนใจจากนักโภชนาการและสัตวแพทย์มานานหลายปีในฐานะส่วนประกอบของ...

โดย Allison Wara และ Craig Datz